Krakowskie Forum Dziedzictwa, czyli grupa przedstawicieli organizacji sektora pozarządowego działających w obszarze dziedzictwa, kontynuuje regularne spotkania. Czwarte Forum, które odbyło się 20 marca 2024 roku, poświęcone było dziedzictwu dzielnic Krakowa. Inicjatorem grupy jest Europa Nostra Heritage Hub w Krakowie.
Temat dziedzictwa krakowskich dzielnic pojawia się podczas spotkań Krakowskiego Forum Dziedzictwa, w różnych kontekstach, niemal od początku. Podczas Forum poświęconego praktykom niematerialnego dziedzictwa Krakowa, wiele ze zidentyfikowanych przykładów dotyczyło konkretnych dzielnic (np. swoszowicki skok przez skórkę, Korowód Bronowicki, spacer na Bielany) oraz charakterystycznych dla nich miejsc i wydarzeń (np. Emaus, osadzanie chochoła przy Rydlówce, spotkania pod skarbonką i „pod Adasiem”, zapiekanki na Placu Nowym, kiełbaski z nyski pod Halą Targową, Festiwal Kultury Żydowskiej, Marsz Pamięci). Stało się to punktem wyjścia do rozważań na temat specyfiki krakowskich dzielnic, zachodzących w nich przemian, mających miejsce zarówno kiedyś, jak i obecnie, a nawet na temat zasadności aktualnego podziału dzielnicowego.
Wedle wirtualnej kolekcji Pocztu Krakowskiego, tworzonego przez Urząd Miasta Krakowa, 18 aktualnych dzielnic samorządowych Krakowa zostało wytyczonych w 1991 roku „w dużej mierze w oparciu o kryterium poszanowania dawnych, tradycyjnych obszarów lokalnych «małych ojczyzn» – symbolicznie ujmując: dziedzictwo wpisane w strukturę miasta”. Postanowiliśmy przyjrzeć się, w jakim zakresie te „małe ojczyzny” przetrwały do dziś, m.in. w świadomości obecnych mieszkańców. Czy warto patrzyć na dziedzictwo Krakowa z perspektywy dzielnic, zarówno tych obecnych, jak i wcześniejszych? Czy możemy dziś mówić o lokalnych tożsamościach (dzielnicowych, osiedlowych, ulic, lokalnych miejsc)? Czy mieszkańcy i użytkownicy poszczególnych dzielnic tworzą charakterystyczne społeczności, które można określić mianem dzielnicowych wspólnot dziedzictwa?
Podczas dyskusji, jaka odbyła się w formule warsztatowej, zderzone zostały różne perspektywy – mieszkańców rodowitych oraz przyjezdnych, mieszkających jednak w Krakowie od wielu lat i w różny sposób identyfikujących się z miastem. Na stworzonej wspólnie „mapie tożsamości dzielnicowej”, którą wyznaczyły m.in. miejsce zamieszkania, miejsce pracy, działalności społecznej oraz zamiłowania, pojawił się zarówno Kraków jako całość, konkretne dzielnice (Stare Podgórze, Nowa Huta, Stare Miasto, Dębniki, Kazimierz, Bronowice, Krowodrza, Stare Grzegórzki, Wola Justowska, Zakamycze, Łagiewniki, Chełm), jak i… Galicja. Najwięcej wskazań uzyskało Podgórze oraz Nowa Huta. Kategorię podgórskości oraz nowohuckości uczestnicy tłumaczyli zarówno historyczną odrębnością, jak i współczesnym boomem na te właśnie dzielnice. Uznano, że lokalne tożsamości stają się dziś lekarstwem na tożsamość krakowską, która z jednej strony nadal silnie definiowana jest poprzez urodzenie i korzenie (trudno stać się Krakusem), z drugiej zaś z perspektywy turystycznej. Wspólnoty lokalne odznaczają się większą otwartością, różnorodnością i zaangażowaniem. Jednocześnie wskazywano na to, że unikatowe dzielnice wspólnie tworzą jedno miasto, które nie może być rozczłonkowywane i rozpraszane nadmierną emancypacją dzielnicową.
W czwartym spotkaniu Krakowskiego Forum Dziedzictwa, które odbyło się w siedzibie naszego partnera Międzynarodowego Centrum Kultury, uczestniczyli przedstawiciele następujących organizacji:
Stowarzyszenie FestivALT, Fundacja Muzeum HERstorii Sztuki, Stowarzyszenie Instytut Badań Organizacji Kultury, Fundacja Fort Kosocice, Imago Centrum Sztuki Ludowej, Fundacja Pełna Życia – Fort Sztuki i Życia, Fundacja Sztukarnia, Fundacja Dobra Wola, inicjatywa Nowa Huta mniej znana, Fundacja Fly with Art, Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Społecznego i Dialogu Międzykulturowego – Cooperantis, Fundacja im. Zofii i Jana Włodków, Polskie Towarzystwo Ziemiańskie – Oddział Kraków.
Serdecznie zapraszamy do dołączenia do Krakowskiego Forum Dziedzictwa wszystkie chętne organizacje oraz grupy nieformalne działające na rzecz dziedzictwa naszego miasta. Chęć udziału w kolejnym spotkaniu prosimy zgłosić do koordynującej prace forum dr Joanny Dziadowiec-Greganić: joanna.dziadowiec@heritagehubkrakow.org.