18 marca 2025 roku Europa Nostra oraz Instytut Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) opublikowały listę 7 najbardziej zagrożonych obiektów dziedzictwa kulturowego w Europie, na której znalazła się Wielka Synagoga w Orli. Inicjatywa ta jest ważnym działaniem na rzecz ratowania zagrożonego dziedzictwa naszego kontynentu, zapewniając wsparcie komunikacyjne, merytoryczne oraz finansowe dla ochrony wyjątkowych zabytków. Grant EBI dla każdego laureata programu 7 Najbardziej Zagrożonych wynosi 10 000 euro.
Wielka Synagoga w Orli jest symbolem imponującej energii, zjednoczenia i oddolnej inicjatywy społeczności polskiej, białoruskiej i ukraińskiej – podkreśla organizacja Przyszłość Dziedzictwa Religijnego, która złożyła nominację tego zabytku do programu.
Fot. Krzysztof Bielawski
Wraz z synagogą na liście znalazły się: klasztor i osada Arakelot w Armenii, zamek Nyborg w Danii, zamek Monemvasia w Grecji, Kompleks Generalštab w Serbii, hala Valhalla w Szwecji oraz Victoria Tower Gardens w Wielkiej Brytanii.
Wielka Synagoga w Orli, zbudowana w XVII wieku, jest skarbem żydowskiego dziedzictwa w Polsce i świadectwem bogatej historii miejscowej społeczności żydowskiej. Choć jej wnętrza ucierpiały podczas II wojny światowej, zachowały się wyjątkowe polichromie oraz struktury architektoniczne, takie jak cztery kolumny otaczające bimę. Synagoga symbolizuje złożoną historię żydowskiego dziedzictwa w Polsce i potrzebę jego ochrony.
Nasze dziedzictwo i kultura odgrywają kluczową rolę w budowaniu bardziej zrównoważonych, integracyjnych zintegrowanych i demokratycznych społeczności – zaznaczył w trakcie wczorajszego wydarzenia wiceprezydent Europa Nostra Guy Clausse.
Z kolei Shiva Dustdar, kierowniczka i dyrektorka Instytutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego, wskazywała na inny ważny cel programu i znaczenie myślenia „przeszłością dla przyszłości”: Ochrona dziedzictwa to inwestycja w naszą kulturową, społeczną i gospodarczą tkankę.
Wielka Synagoga w Orli stoi na progu odbudowy jako ośrodek kultury i edukacji, co stanowić będzie trwałe świadectwo historii i potencjału współczesnej Polski w działaniach na ochrony rzecz dziedzictwa żydowskiego w kraju. Wpisanie tego zabytku na listę 7 najbardziej zagrożonych obiektów dziedzictwa kulturowego w Europie 2025 zintensyfikuje ten proces.
Więcej informacji o wcześniejszych edycjach programu 7 Najbardziej Zagrożonych można znaleźć na stronie Europa Nostra. Zachęcamy także do posłuchania premierowego odcinka podcastu „Heritage Hour”, który przybliży historię Wielkiej Synagogi w Orli i temat ochrony dziedzictwa żydowskiego w Polsce.
